For faster navigation, this Iframe is preloading the Wikiwand page for Mardano.

Mardano

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Un mardán adulto.

O mardán[1][2][3] u mardano[1] (probablement d'etimolochía prerromana, con a radiz MARR-[3]) ye o masclo adulto d'as diferents especies d'o chenero Ovis y, mas especificament, o masclo d'a ovella domestica (Ovis orientalis aries).

Anque a parola mardano ye cheneral en buena cosa d'Aragón, y s'ha documentau en puestos que van dende Torres[1] dica Ansó[1], y dende a val de Tena en o Pireneu dica Fuent de Todos[1] en o Campo de Belchit y Torrociella d'Alcanyiz[4] en o Baixo Aragón, existen lugars en os que s'emplega belatros termins ta dicir-ne, como «carnero» que se diz en Echo[1] y «moltón»[1] (cognato d'o cat. moltó pero no necesariament un catalanismo) en Veri[1], en a val de Benás, y documentau chunto con carnero en os documentos de Sant Veturián d'Asán[5] escritos en latín medieval.

A documentación medieval de mardano se puet trobar en os documentos d'a Casa de Ganaders de Zaragoza, en o "Libro d'el Trasoro" y en o libro de collidas d'o sieglo XV d'Exea d'Albarracín[6].

En aragonés, anque o nombre de l'animal haiga encriptau o grupo -RR-, tot evolucionando a -rd-; iste reamaneix cuan se tracta de parolas relacionadas. P. ex. O verbo con que se fa alusión a cuan o mardano cubre a la ovella ye «marrir»[2] u «marrecer»[3][7], y una uella ye «marridera»[3][7] u «marrecedera»[8] cuan se troba receptiva a'l mardano.

Referencias

[editar | modificar o codigo]
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 (an) VIDALLER TRICAS, Rafel, Libro de As Matas y Os Animals; Dizionario aragonés d'espezies animals y bechetals; Ed. Val d'Onsera. Zaragoza 2004. ISBN 978-84-8986-235-7
  2. 2,0 2,1 (es) LOZANO SIERRA, Chabier, Aspectos Lingüísticos de Tella. Aragonés de Sobrarbe (Huesca); Gara d'Edizions. Zaragoza, 2010. ISBN 978-84-8094-062-7
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 (es) MOTT, Brian L.. Diccionario etimológico chistabino-castellano castellano-chistabino. Institución «Fernando el Católico». Zaragoza, 2000. ISBN 84-7820-553-5
  4. (es) QUINTANA i FONT, Artur et al., El Aragonés residual del bajo valle del Mezquín (2ª Ed.); Ayuntamiento de Torrecilla de Alcañiz. Torreciella d'Alcanyiz, 2004. ISBN 84-606-3647-X
  5. (es) Ramón Menéndez Pidal: Orígenes del español: El estado lingüístico de la Península Ibérica hasta el siglo XI. Espasa-Calpe, Madrit 1980 9ª edición, p 395.
  6. (es) LÍBANO, Ángeles y SESMA, J. Ángel, Léxico comercial en Aragón (Siglo XV). Institución Fernando el Católico, 1982
  7. 7,0 7,1 (es) BLAS GABARDA, Fernando y ROMANOS HERNANDO, Fernando, Diccionario Aragonés: Chistabín-Castellano; Gara d'Edizions. Zaragoza, 2008. ISBN 978-84-8094-061-0
  8. (es) BLAS GABARDA, Fernando y ROMANOS HERNANDO, Fernando, El Aragonés de Baixo Peñas; Gara d'Edizions. Zaragoza, 2005. ISBN 84-8094-054-9

Se veiga tamién

[editar | modificar o codigo]

Vinclos externos

[editar | modificar o codigo]
{{bottomLinkPreText}} {{bottomLinkText}}
Mardano
Listen to this article

This browser is not supported by Wikiwand :(
Wikiwand requires a browser with modern capabilities in order to provide you with the best reading experience.
Please download and use one of the following browsers:

This article was just edited, click to reload
This article has been deleted on Wikipedia (Why?)

Back to homepage

Please click Add in the dialog above
Please click Allow in the top-left corner,
then click Install Now in the dialog
Please click Open in the download dialog,
then click Install
Please click the "Downloads" icon in the Safari toolbar, open the first download in the list,
then click Install
{{::$root.activation.text}}

Install Wikiwand

Install on Chrome Install on Firefox
Don't forget to rate us

Tell your friends about Wikiwand!

Gmail Facebook Twitter Link

Enjoying Wikiwand?

Tell your friends and spread the love:
Share on Gmail Share on Facebook Share on Twitter Share on Buffer

Our magic isn't perfect

You can help our automatic cover photo selection by reporting an unsuitable photo.

This photo is visually disturbing This photo is not a good choice

Thank you for helping!


Your input will affect cover photo selection, along with input from other users.

X

Get ready for Wikiwand 2.0 🎉! the new version arrives on September 1st! Don't want to wait?