For faster navigation, this Iframe is preloading the Wikiwand page for Canal Imperial d'Aragón.

Canal Imperial d'Aragón

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Iste articlo ye sobre una canal aragonesa; ta l'antiga emisora de radio zaragozana, se veiga Radio Canal Imperial.
Canal Imperial d'Aragón

A Canal en a dentrada de Torrero
Administración
Estaus (({estaus))}
Cheografía
Longaria  km
Altaria d'o naixedero  m
Naixedero río Ebro
Desembocadura río Ebro
Superficie d'a cuenca km²
Cabal meyano m³/s
Mapa

Canal Imperial d'Aragón en Aragón

A Canal Imperial d'Aragón ye una canal de riego y de navegación construito en o zaguer tercio d'o sieglo XVIII entre Fontellas (Navarra) y Zaragoza. A suya construcción teneba por obchecto amillorar o regano de l'antigua Zequia Imperial d'Aragón, levando l'augua de l'Ebro dica Zaragoza y permitindo enamplar a zona de regano en a ciudat. También se creyó un servicio de transporte de viachers y mercaderías entre Tudela y Zaragoza.

Inclusas de Casablanca d'a Canal Imperial d'Aragón
A Canal en pasando por os Pinars de Venecia

A Canal se prochecta en o sieglo XVIII, con dos obchectivos:

a) O Plan disenyato en a Ilustración ta construir canals en Espanya a imitación d'Anglaterra y Francia (plan utopico ya que no paraba cuenta d'o coste real d'as obras y as condicions naturals d'Espanya). Seguntes iste Plan, a Canal Imperial, debito a que evitaba los meandros y azutz d'o tramo meyo de l'Ebro, lo ferba navegable, y l'Ebro se comunicarba con l'Atlantico por os ríos Zadorra y Deva (Guipuzcua) u bien por Laredo (Cantabria), con o Duero por a Canal de Castiella, y con a Mediterrania por a Canal d'Amposta.

b) A viella ideya aragonesa de conseguir una salida a la mar que le permitise d'exportar dreitament os suyos productos, prencipalment agricolas.

De tot iste prochecto, nomás se'n fació una parti, realizata prencipalment por Ramón Pignatelli y Moncayo, por orden d'o conte de Floridablanca entre 1776 y 1790, qui en ixas anyadas remató lo gran gallipuent de Xalón, o cauz dica Zaragoza, o puerto de Miraflores, as prencipals dependencias d'a interpresa, l'azut d'El Bocal, multitut de puents y almenaras, las inclusas y molín de Casablanca, y siet inclusas mas ta la navegación auguas t'abaixo.

A traíta de l'augua ta Zaragoza por a Canal Imperial tenió como consecuencia prencipal una reforma agraria levata a cabo tamién por Pignatelli. A suya incidencia social se produció gracias a l'ixamplato d'as zonas de regano que permitió a toz d'asegurar y regularizar as collitas evitando as crisis de subsistencia u d'alimentos, mui cutianas en a epoca.

L'atro obchectivo d'a Canal, a navegación, nunca no se cumplió plenament ya que o cauz no s'alargó mas allá de Zaragoza. En o sieglo XIX se miro de prolongar o cauz dica Tudela y de construir inclusas en Zaragoza ta comunicar-lo con l'Ebro, pero ista ideya nunca no se realizó.

A navegación d'a Canal, que ha perdurato dica fa pocas anyadas, fue establita por Pignatelli. Prencipió a funcionar en 1789 y ofreixeba un servicio de transporte de mercaderías y viachers. A existencia d'aduana entre Navarra y Aragón dificultó lo trafico interrechional de mercaderías. O trafico adubió un volumen important en os zaguers anyos d'o sieglo XVIII y quedó fundito con a guerra d'a Independencia. A metat d'o sieglo XIX ya s'heba recuperato, pero a creyación en 1861 d'o ferrocarril Zaragoza-Alsasua, con un recorrito paralelo a la Canal, fundió lo trafico. A construcción d'atras linias de ferrocarril facioron perder fuerza a las ideyas de prolongar la canal y fer navegable l'Ebro; manimenos, denguna d'as dos no desapareixió.

Situación actual

[editar | modificar o codigo]

O riego d'a Canal se divide en tres zonas composatas por as siguients comunidaz:

A Canal ye hue un organismo autonomo dependient d'a Confederación Hidrografica de l'Ebro (Ministerio de Medio Ambient). A suyas oficinas chenerals en Zaragoza estieron situatas dica fa pocas anyadas en a dita Casa d'a Canal, en a zaragozana plaza de Santa Cruz; hué son en un muderno edificio d'o barrio de Torrero (en l'avenida d'America, 1) en o que, antimás, han quedato instalatos l'archivo y a biblioteca d'a institución, con intresants documentos d'o sieglo XVIII.

Vinclos externos

[editar | modificar o codigo]
{{bottomLinkPreText}} {{bottomLinkText}}
Canal Imperial d'Aragón
Listen to this article

This browser is not supported by Wikiwand :(
Wikiwand requires a browser with modern capabilities in order to provide you with the best reading experience.
Please download and use one of the following browsers:

This article was just edited, click to reload
This article has been deleted on Wikipedia (Why?)

Back to homepage

Please click Add in the dialog above
Please click Allow in the top-left corner,
then click Install Now in the dialog
Please click Open in the download dialog,
then click Install
Please click the "Downloads" icon in the Safari toolbar, open the first download in the list,
then click Install
{{::$root.activation.text}}

Install Wikiwand

Install on Chrome Install on Firefox
Don't forget to rate us

Tell your friends about Wikiwand!

Gmail Facebook Twitter Link

Enjoying Wikiwand?

Tell your friends and spread the love:
Share on Gmail Share on Facebook Share on Twitter Share on Buffer

Our magic isn't perfect

You can help our automatic cover photo selection by reporting an unsuitable photo.

This photo is visually disturbing This photo is not a good choice

Thank you for helping!


Your input will affect cover photo selection, along with input from other users.

X

Get ready for Wikiwand 2.0 🎉! the new version arrives on September 1st! Don't want to wait?