Arpitania Arpetania
Rechión cultural d'Europa
Bandera Escudo
Lema: Francoprovenzal: Fier et abado tant qu’a la fin
Entidat  • Estau	Rechión cultural Francia Suiza Italia
Ciudat mas poblada	Lyón, Chinevra, Grenoble, Lausana, Saint-Étienne, Neuchâtel, Aosta, Chambéry, Annecy, Sion, Friburgo, Roanne, Bourg-en-Bresse
Idioma oficial  • Luenga propia	Francés y italiano Francoprovenzal
Chentilicio	Arpitán/a
Localización d'Arpitania

Arpitania (en arpitán: Arpetania u Arpetania, en francés: Arpitanie, en italiano: Arpitania) u Francoprovenza ye o nombre d'una rechión cultural (prencipalment lingüistica) en o sector occidental d'os Alpes.

En l'actualitat Arpitania se troba repartida entre tres estaus: Francia, Suiza y Italia. Por o sud mugan con Occitania y as Vals Occitanas de Piemont.

O toponimo "Arpitania" deriva d'Arp(e)s, nombre con o cual se clama a los Alpes en o conchunto de dialectos arpitans u francoprovenzals.

Historia

Historicament a rechión lingüistico-cultural arpitana u francoprovençal existe de facto dende a Edat Meya, ya entre os sieglos VII y IX ye acreditable a presencia d'un conchunto lingüistico francoprovenzal, amugau a o nord-este y a l'este por a dita luengua d'oïl -precedent de l'actual francés- y a o sud por a dita luenga d'oc, ye decir l'occitán; a o nord-este se da l'influxo d'os dialectos alamanicos y a l'este l'influxo d'as luengas italianas d'o grupo piemontés y lombardo.

Con o desarrollo d'o poderoso estau-nació francés mientres a Edat Moderna l'influxo de l'idioma francés se fació intenso en a rechión, mas que mas en as suyas arias urbanas (a presencia espanyola en o Franco Condau no pareixe haber estau significativa y tampoco no ha estau muit significativo l'influxo de l'italiano en os dominios arpitanos d'a Casa de Savoya encara que o nuclio d'ista casa dinastica s'haiga trobau en o centro d'Arpitania fendo parti d'o Ducau de Savoya).

D'atra man, o toponimo Arpitania ye de recient creyación; en os anyos 1970 o valdostán Jozé Harrieta (Joseph Henriet) cude a palabra Harpitanya pa referir-se a os territorios situaus en a redolada d'o Mont Blanc y a la cuenca alta d'o Roine, por ixas envueltas o termín ye asociau a un chicot partiu politico -activo mas que mas en a zona italiana- dito Mouvement Harpitany. Dimpués creixe en a Suiza Romanda, Savoya y o Franco Condau gracias a o profesor Xavier Gouvert, ya escrito Arpitanya y dimpués Arpitania y desprovisto de connotacions politicas de caracter partidario u faccioso y con l'actual significau principalment cultural y cheografico.

Cal destacar que a o largo d'o sieglo XX a luenga francoprovençal (u arpitán) ha retaculau muito en numero de parlants debant d'o francés normativo y -un poco en menor grau- l'italiano normativo, mientres que encara no s'ha establiu una luenga arpitana u francoprovençal normativa consensuada en os diversos territorios correspondients a Arpitània. D'atra man entre a zona de Roanne y Mâcon u -en arpitan- Mâconês- existe una zona lingüistica calificada de transicional entre o francés y l'arpitano. Ista zona ye dita francisca u afrancesada (en francés: francisée).

Administración

En l'actualidat o territorio d'Arpitania queda baixo sobirania de tres estaus:

• A Francia corresponden as rechions "arpitanas" de Saboya (Savouè) -dividida en Alta Saboya (Hiôta Savouè u Savouè d'Amont) y Baixa Saboya (Savouè d'Avâl)-, Franco Condau (Franche-Comtât), Charolés (Charolês), Beaujolois (Biôjolês), Bugey (Bugê) y o norte d'o Delfinato (Dôfenâ), o Forêz (Forêz), Mâconês, u Bresse (Brêsse), o Leonés (Liyonês) y o Domba (Domba), parti d'a Borgonya (Borgogne).
• En Suiza cuasi toda la Suiza Romanda u Romandía (ye dicir o sector francofono d'a Confederación Suiza) ye a parti nod-oriental de l'Arpitania.
• En Italia o sector d'arpitán se corresponde con a Val d'Aosta (Vâl d'Août) y o sector alpino d'o Piemont formau por as ueito Vals arpitanas de Piemont (Vâlades Arpitanes du Piemont), una d'as cualas fació part d'as Vals Valdensas historicament.

As divisions administrativas d'Arpitania

En Italia: Cèles de Sant Vuite y Faéte en Pulla · Vals arpitanas de Piemont · Val d'Aosta

En Francia: Rechions : Borgonya-Franco Condau · Roine-Alpes Departamentos : Ain (01) · Ardescha (07) · Doubs (25) · Droma (26) · Isèra (38) · Jura (39) · Loira (42) · Roine (69) · Saona y Loira (71) · Saboya (73) · Alta Saboya (74) Antigas provincias de Francia : Beaujeu · Bresse · Bugey · Charolés · Delfinato · Domba · Forêz · Franco Condau · Leonés · Mâconês · Saboya

En Suiza: Cantons : Chinevra · Friburgo · Jura (sud) · Neuchatel · Valais · Vaud