'n Takelblok is 'n toestel wat gebruik maak van een of meer katrolle met 'n tou of kabel daaroor gespan en word gebruik om swaar laste op te lig of te trek.

Daar is vele gebruike vir takelblokke maar hulle mees algemene gebruik is op bote en seilskepe. Die takelblok is deur Archimedes uitgevind.

Die mees algemene opstelling is om 'n vasgestelde aantal katrolle te hê wat almal op 'n enkele as gemonteer word en 'n ander stel wat kan beweeg. Die meganiese voordeel wat deur 'n takelblok verkry word is gelykstaande aan die aantal toue wat tussen die twee blokke gespan is. As 'n takelblok byvoorbeeld bestaan uit drie vaste en drie bewegende katrolle is daar ses kabels/toue wat tussen hulle gespan is, wat 'n meganiese voordeel van 6 lewer. Dit maak dit moontlik om gewigte op te lig wat ses keer swaarder is as wat 'n mens/masjien normaalweg sou kon optel (as wrywingsverliese en die gewig van die bewegende blok as nalaatbaar klein beskou word).

Die verhoogde krag wat deur die takelblok geskep word, word teengewerk deur die langer lengte van die tou wat benodig word en die wrywing in die stelsel. Om 'n gewig op te lig met 'n takelblok met 'n meganiese voordeel van 6 oor 'n hoogte van 1 meter, is dit nodig om 6 meter tou deur die blokke te laat beweeg. Wrywingsverliese beteken ook dat daar 'n punt bereik word waar die byvoeging van verdere katrolle nie meer prakties is nie.

'n Takelblok kan opgestel word sodat die krag uitgeoefen in dieselfde rigting is as die krag wat deur die las uitgeoefen word of so opgestel dat die krag uitgeoefen in die teenoorgestelde rigting is as die krag wat deur die las uitgeoefen word. Die presiese opstelling van die takelwerk berus gewoonlik op ergonomiese oorwegings.

• Hyskraan
• Windas

• Rescue Technician: ''Operational Readiness for Rescue Providers'', geredigeer deur Claire Merrick et al., gepubliseer deur Mosby, Inc., St. Louis, Mo., 1998, kopiereg deur die Maryland Fire and Rescue Institute. ISBN 0-8151-8390-9 Sien Hoofstukke 4 en 5, p. 41 en ff.
• M. Oppolzer, T. Wahls: ''I Like To Move It. Flaschenzüge in der Seiltechnik.'' Hamburg 2019, ISBN 978-3-9820618-0-1.

• Model en demonstrasie Geargiveer 7 Desember 2004 op Wayback Machine