Argitektuur
Argitektuur (afgelei van die Latynse architectura en ontleen van die Griekse ἀρχιτεκτονία architektonía "boukuns, argitektuur" en ρχιτέκτων architekton "argitek", 'n samestelling van ρχι- "hoof" en τέκτων "skepper") is die ambag, kuns en wetenskap om geboue en strukture te ontwerp. Die presiese definisie van boukuns en argitektuur bly sedert die vroeë 20ste eeu omstrede - dit is afhanklik van die betrokke konteks. Die ontwerp en verwesenliking van geboue en strukture het dikwels estetiese, tegniese, ekonomiese en politieke implikasies.[1] Gewoonlik word argitektuur as deeldissipline van die bouwese by die ingenieurswetenskappe gereken.[2]
Grondbeginsels en moontlike definisies
[wysig | wysig bron]Argitektoniese ontwerpe, wat materiële gestalte kry as geboue, word dikwels as kulturele simbole en kunswerke waargeneem en kan selfs ikoniese status bereik. 'n Argitek kan derhalwe aanspraak maak op die outeurs- en kopiereg van sy werk. Historiese beskawings word onder meer op die basis van hul argitektoniese prestasies beskryf. Volgens die eerste oorlewende werke van die onderwerp, wat uit die pen van die Romeinse argitek en siviele ingenieur Vitruvius (81–15 v.C.) gekom het en waarvolgens boukuns as "die moeder van alle kunste" gedefinieer word, word daar van drie grondbeginsels van argitektuur gepraat:
- firmitas (stabiliteit en vastigheid),
- utilitas (bruikbaarheid) en
- venustas (skoonheid en estetiese genot).
Vir die moderne Griekse argitek Aris Konstantinidis (1913–1993) spruit die kunsaspek van argitektuur voort uit die missie wat die argitek vervul. Volgens hom is argitektuur "kuns, 'n kreatiewe werk om ruimtes te vorm vir die lewe van 'n menslike gemeenskap. Met sy werksaamheid vervul die boumeester 'n missie. Sy werk weerspieël nie net die wêreld van tegniek nie, maar ook gedagtes, maatskaplike verhoudings, lewensvorme, tradisies, gewoontes en gevoelens van mense van 'n bepaalde tydperk in 'n land."[3]
Die Duitse digter Johann Wolfgang von Goethe (1749–1832) het op 'n heel ander aspek van argitektuur gefokus waardeur dit in die kunssfeer gebring word. Vir hom baseer boukuns op die noukeurige kennis van die boumateriaal, op die bepaalde gebruik waarvoor 'n gebou bestem is, die harmonie van die sintuiglike waarneming daarvan en op die "poësie wat van 'n bouwerk werklik 'n kunswerk maak."[4] Hierdie subjektiewe definisie fokus sterk op historiese of klassieke argitektuur as boukuns, sowel as die kreatiwiteit en vernuf van die boumeester.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Architekt.de - Forum für Architektur. Besoek op 4 September 2020
- ↑ Monika Schill-Fendl: Planungsmethoden in der Architektur. Books on Demand 2004, bl. 51
- ↑ Schill-Fendl (2004), bl. 52
- ↑ Johann Wolfgang von Goethe: Gesamtwerk - Berliner Ausgabe. Boekdeel 19. Berlin: Aufbau-Verlag 1973
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]- Loopbaankeuse
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
