မြန်မာနိုင်ငံနှင့် တရုတ်နိုင်ငံတောင်ပိုင်းဒေသများတွင် ပြောဆိုသုံးနှုန်းကြသော ဘားမစ်(Burmic) ဘာသာစကားများဟူ၍လည်းခေါ်တွင်သည့် လိုလို-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများသည် တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားအုပ်စုတွင် အပါအဝင်ဖြစ်သည်။

၁၉၅၀ ခု ပတ်ဝန်းကျင်မတိုင်မီက လိုလိုလူမျိုးတို့ မိမိတို့ကိုယ်ကို သတ်မှတ်ခေါ်တွင်သော လူမျိုးစုအမည် လိုလို ကို တရုတ်ဘာသာဖြင့် နှိမ့်ချသည့်အနေဖြင့် ရေးသားခေါ်ဝေါ်သောအက္ခရာဖြင့် ရေးသားကြသည့်အတွက် ထိုအသုံးအနှုန်းကို တစ်ခါတစ်ရံရှောင်ရှားလေ့ရှိသည်။ ၁၉၆၆ မှ ၁၉၇၇ ခုနှစ်အတွင်းတွင် ရောဘတ်ရှာဖာ က လိုလို-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများကို "ဘားမစ်"ဟူသည့် အသုံးအနှုန်းဖြင့်ခေါ်ဝေါ်သုံးနှုန်းခဲ့သည်။ တရုတ်ဘာသာစကားဖြင့် "မြန်-ယီ" ဟူ၍ သုံးနှုန်းပြီး ဗမာဟုအဓိပ္ပာယ်ရသည့် "မြန်" နှင့် တိုင်မျိုးနွယ်စုတို့ကိုခေါဝေါ်သော အသုံးအနှုန်းများစွာရှိသည့်အနက်မှ "ယီ" ကိုယူ၍ ပေါင်းစပ်ခေါ်ဝေါ်ခြင်းဖြစ်သည်။ ၁၉၅၀ ခုနောက်ပိုင်းတွင် တရုတ်အစိုးရမှ လိုလို ဟူသည့်အက္ခရာကို အခြားအသံတူသော နှိမ့်ချခေါ်ဝေါ်မှုမပါဝင်သည့်အက္ခရာဖြင့် အစားထိုးပြောင်းလဲသတ်မှတ်ခဲ့ပြီးနောက် "ယီ" အစား "လိုလို" စကားလုံးဖြင့် ပြန်လည်တွဲစပ်ခေါ်ဝေါ်စေခဲ့သည်။^[၁]

ဤဘာသာစကားမိသားစုအတွင်းတွင် နာခီနွယ် (မိုဆို)ဘာသာစကားအုပ်စု၏ အနေအထားကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်းသတ်မှတ်နိုင်ခြင်းမရှိသေးသော်လည်း လိုလိုနွယ် နှင့် ဗမာနွယ်ဘာသာစကားများနှင့်အတူယှဉ်တွဲလျက် အုပ်စုကွဲတစ်ခုအဖြစ်သတ်မှတ်ထားကြသည်။ လာမာ (၂၀၁၂) က နာခီနွယ်အုပ်စုသည် လိုလိုနွယ်ဘာသာစကားများအတွင်းမှ အုပ်စုကွဲတစ်ခုအဖြစ်သတ်မှတ်ခဲ့ပြီး Guillaume Jacques ကမူ ၎င်းသည် ချီယန်နွယ်ဘာသာစကားအုပ်စုမှဖြစ်သည်ဟု အဆိုပြုခဲ့သည်။

ဗမာစကားမတိုင်မီက အထက်မြန်မာနိုင်ငံတစ်ဝန်းတွင် ပြောဆိုခဲ့ကြသော ပျူဘာသာစကား သည်လည်း လိုလို-ဗမာနွယ်ဘာသာစကားမိသားစုအတွင်းမှဖြစ်သည်ဟု ရံဖန်ရံခါ သတ်မှတ်ကြသော်လည်း အသေးစိတ်ကျကျနန ခွဲခြားလေ့လာရန် အထောက်အထားများစွာမရှိသည့်အတွက် တရုတ်-တိဗက်နွယ်ဘာသာစကားမိသားစုတွင်း အမျိုးအစားခွဲခြားသတ်မှတ်ခြင်းမပြုပဲထားရှိသည်မှာ အသင့်တော်ဆုံးဖြစ်လေသည်။

အခြားသော တရုတ်-တိဗက်နွယ် မိသားစုအတွင်းရှိ အမျိုးအစားခွဲခြားမသတ်မှတ်နိုင်သေးသော ဘာသာစကားတစ်ခုဖြစ်သည့် မြိုဘာသာစကား မှာမူ လိုလို-ဗမာနွယ်မိသားစုနှင့် နီးကပ်ဆက်နွယ်နိုင်ပေသည်။

အေဒီ ၃ ရာစုနှစ်ခန့်က ပြောဆိုခဲ့ကြသော ဘာသာစကားတစ်ခုဟု အတည်ပြုထားပြီး တိဗက်-ဗမာနွယ်ဘာသာစကားများတွင် အစောဆုံးမှတ်တမ်းတင်တွေ့ရှိရသောဘာသာစကားတစ်ခုဖြစ်သည့် ပိုင်လမ်ဘာသာစကားသည် လိုလို-ဗမာနွယ်ဘာသာစကားတစ်ခုဖြစ်ပြီး လိုလိုနွယ်အုပ်စုမှဖြစ်ဖွယ်ရှိသည်။

Guillaume Jacques နှင့် Alexis Michaud (၂၀၁၁)^[၂] တို့က နာခီ-ချီယန်နွယ်နှင့် လိုလို-ဗမာနွယ် ဟူသည့် အဓိကအုပ်စုနှစ်စုဖြင့်ဖွဲ့စည်းထားသည့် ဗမာ-ချီယန်နွယ်ဘာသာစကားအုပ်စုတစ်ခုရှိသည်ဟု အဆိုပြုခဲ့ကြသည်။ ထို့အတူ David Bradley (2008)^[၃] ကလည်း လိုလို-ဗမာနွယ်နှင့် ချီယန်နွယ်အုပ်စုခွဲနှစ်ခုပါဝင်သော အရှေ့ပိုင်း တိဗက်-ဗမာ အုပ်စုခွဲတစ်ခုကို အဆိုပြုခဲ့လေသည်။

ဘရက်ဒလေ (၁၉၉၇) က လိုလို-ဗမာနွယ်ဘာသာစကားများကို အောက်ပါအတိုင်း အမျိုးအစားခွဲခြားသတ်မှတ်ထားသည်။

• လိုလို-ဗမာနွယ်
  
  • မြို
  • လိုလို-ဗမာ ဗဟိုချက်အုပ်စု
    
    • ဥဂွန်-ဗမာနွယ်
      
      • ဥဂွန်နွယ်
      • ဗမာနွယ်
    • လိုလိုနွယ်

လာမာ (၂၀၁၂) ၏ ဘာသာစကား ၃၆ မျိုးတို့အား နှိုင်းယှဉ်လေ့လာမှုတစ်ခုအရ မွန်ဇီနွယ်ဘာသာစကားအုပ်စုသည် လိုလို-ဗမာနွယ်အုပ်စုအောက်ရှိ အုပ်စုကွဲတစ်ခုဖြစ်သည်ဟု တွေ့ရှိခဲ့သည်။ မြိုနှင့် ဥဂွန် တို့ကိုမူ လိုလို-ဗမာနွယ်အုပ်စုအတွင်းသို့ လာမာက ထည့်သွင်းခဲ့ခြင်းမရှိပေ။

• လိုလို-ဗမာနွယ်
  • မွန်ဇီနွယ်
  • လိုလို-ဗမာ ဗဟိုချက်အုပ်စု
    • ဗမာနွယ်
    • လိုလိုနွယ်

^{[Does neither accept Loloish?]}

• Bradley, David (1997). "Tibeto-Burman languages and classification". In Tibeto-Burman languages of the Himalayas, Papers in South East Asian linguistics. Canberra: Pacific Linguistics.
• Bradley, David (2012). "The Characteristics of the Burmic Family of Tibeto-Burman". Language and Linguistics 13 (1): 171_192.  Archived 21 November 2020 at the Wayback Machine.
• Huang, Bufan [黄布凡], ed. (1992). A Tibeto-Burman Lexicon (TBL) [藏缅语族语言词汇]. Beijing: Minzu University Press [中央民族学院出版社].
• Lama, Ziwo Qiu-Fuyuan (2012), Subgrouping of Nisoic (Yi) Languages, thesis, University of Texas at Arlington (archived)
• Van Driem, George (2001). Languages of the Himalayas: An Ethnolinguistic Handbook of the Greater Himalayan Region. Brill.
• Yunnan Province Geography Gazetteer Committee [云南省地方志编纂委员会] (1998). Yunnan Province Gazetteer, volume 59: ethnic minority languages and orthographies gazetteer [云南省志卷59: 少数民族语言文字志]. Kunming: Yunnan People's Press [云南人民出版社].
• Zangmian yuyin he cihui (ZMYYC) [藏缅语语音和词汇] (1991). Beijing: Social Sciences Press [中国社会科学出版社].